Krab palmowy

Krab palmowy (Birgus latro) − gatunek stawonoga z rodziny Coenobitidae w nadrodzinie pustelników. Znany jest ze swojej umiejętności rozłupywania kokosów za pomocą mocnych szczypiec, aby dostać się do jadalnego wnętrza.

 

Jest największym lądowym stawonogiem na świecie. Znanych jest wiele nazw tego kraba: rabuś kokosowy, złodziej palmowy, krab kokosowy, krab rozbójnik, które nawiązują do zwyczaju zaobserwowanego u niektórych osobników, "kradnących" z domów i namiotów błyszczące przedmioty, takie jak patelnie lub przedmioty ze srebra. Nazwy lokalne zwierzęcia to ayuyu (na wyspie Guam), unga lub kaveu.

 

Kraby palmowe nie potrafią pływać i nurkować pod wodą i nawet niewielkie osobniki toną. Do oddychania służy im specjalny organ. Ten narząd może być określony jako ewolucyjne stadium pomiędzy skrzelami i płucami i jest jedną z najbardziej znamiennych adaptacji tych krabów do środowiska, w którym żyją. Znajduje się on w tylnej części głowotułowia. Składa się z tkanek podobnych do tych, z których zbudowane są skrzela, ale absorbują tlen raczej z powietrza niż z wody. B. lastro używają swojej ostatniej pary odnóży do utrzymywania narządu oddechowego w czystości i nawilżania ich morską wodą. Narząd potrzebuje wody do prawidłowego funkcjonowania i kraby dostarczają ją przez uderzanie mokrymi nogami o gąbczaste tkanki naokoło. Kraby palmowe mogą także pić słoną wodę, używając tej samej techniki do przenoszenia jej do otworu gębowego.

 

 

Poza tym narządem oddechowym krab palmowy ma także dodatkowe, prymitywne skrzela. Chociaż skrzela te są porównywalne w liczbie do wodnych gatunków z rodzin Paguridae i Diogenidae, są mniejsze i mają stosunkowo mniejszą powierzchnię. Podczas gdy organ ten był przypuszczalnie używany do oddychania pod wodą w historii ewolucyjnej gatunku, nie jest obecnie wystarczająco sprawny do dostarczania odpowiedniej ilości tlenu, co odzwierciedla zmniejszenie zależności od skrzeli w wymianie gazowej oraz rozwój innych powierzchni oddechowych, czego efektem jest ewolucyjne zaniknięcie pierwotnej funkcji tego narządu.

  

Innym charakterystycznym narządem krabów palmowych jest ich nos. Jak większość krabów żyjących w wodzie posiadają one specjalne organy na czułkach, wyczuwające zarówno intensywność, jak i kierunek zapachu. Jednakże, jako że zwierzęta te żyją na lądzie, narządy te ewoluowały, przekształcając się w coś na wzór narządów powonienia u owadów. Kraby palmowe mają doskonały węch, potrafią wyczuć interesujące je zapachy z dużej odległości. Zwracają uwagę zwłaszcza na zapach gnijącego mięsa, bananów i kokosów, którymi się żywią.

 

Dieta kraba palmowego oparta jest w głównej mierze na owocach o mięsistym miąższu (szczególnie Ochrosia ackeringae, Arenga listeri, czy pandany z gatunków Pandanus elatus, P. christmatensis, orzechach (palma kokosowa (Cocos nucifera), tung molukański (Aleurites moluccanus)), czy nasionach (flaszowiec siatkowaty (Annona reticulata)). Jednakże jako zwierzęta wszystkożerne, jedzą także pewne organiczne produkty, włączając w to liście, gnijące owoce, jaja żółwi, padlinę i muszle innych zwierząt – prawdopodobnie, by dostarczyć organizmowi wapnia. Obserwowano też kraby palmowe żerujące na innych sympatrycznych krabach, jak np.: Gecarcoidea natalis i Discoplax hirtipes, jak również na padlinie osobników własnego gatunku. Podczas jednego z eksperymentów zaobserwowano osobniki łapiące i zjadające szczura polinezyjskiego (Rattus exulans). Nowsze odkrycia sugerują, że krab ten może być odpowiedzialny za zniknięcie szczątków Amelii Earhart; przypuszczalnie skonsumowały ją po jej śmierci i zgromadziły jej kości w swoich norach. Kraby palmowe często kradną sobie nawzajem pożywienie, po czym kryją się w swoich norach, by w spokoju dokończyć posiłek.
Kraby palmowe wspinają się na drzewa by jeść kokosy i owoce, skryć się przed upałem lub uciec przed drapieżnikami. Zwierzęta potrafią szczypcami podnieść kokos z ziemi i pozbawić go łuski, a także wspiąć się na wysokość dziesięciu metrów i zrzucić orzechy z drzew na ziemię, by dostać się do ich zawartości. To zachowanie jest unikalne w królestwie zwierząt. Jednak według niemieckiego biologa Holgera Rumpfa kraby nie są dość inteligentne by planować takie działania i zrzucają raczej kokosy przypadkowo, gdy próbują otworzyć je na drzewie.

Kraby palmowe żyją samotnie w podziemnych norach lub w szczelinach skalnych, zależnie od rzeźby terenu, na którym mieszkają. Kopią swoje jamy w piasku lub w luźnej glebie. W ciągu dnia pozostają w ukryciu, chroniąc się przed drapieżnikami i przed nadmierną utratą wody wskutek upału. Nory tych skorupiaków wysłane są mocnymi włóknami łuski kokosowej. Gdy odpoczywają w norach, kraby zasłaniają wejście jednym ze swoich szczypców, by stworzyć wilgotny mikroklimat odpowiedni dla ich narządów oddechowych. W strefach, gdzie występują duże populacje krabów, niektóre osobniki mogą także opuszczać nory w ciągu dnia, prawdopodobnie by zwiększyć szanse żerowania. Czasem także wychodzą w ciągu dnia podczas deszczu, gdy wilgotność ułatwia im oddychanie. Kraby palmowe żyją niemal wyłącznie na lądzie, można je spotkać w odległości nawet 6 km od oceanu.